Với hơn 400 nhà khai thác đang triển khai và thử nghiệm và hơn 1700 giấy phép sử dụng tần số vô tuyến điện đã được cấp cho Wimax trên toàn thế giới. Liệu các nhà dẫn dắt thị trường Wimax có thể phát triển chúng trở thành một công nghệ tiên phong trong thế giới của 4G hay không? Và tương lai của họ sẽ như thế nào? Sau đây là một số nhận định của Adlane Fellah – Giám đốc điều hành đồng thời là nhà sáng lập ra Công ty nghiên cứu và phân tích thị trường viễn thông Maravedis.

Wimax đang đấu tranh để duy trì đà phát triển như là một công nghệ dẫn đầu trong các mạng vô tuyến thế hệ tiếp theo để chúng ngày một được tích hợp chặt chẽ hơn với công nghệ thông tin và hệ thống mạng.

Sự ra đi của các nhà cung cấp Wimax hàng đầu như Telsima và việc rời bỏ thị trường của Nortel cùng với một số nhà cung cấp khác đã góp phần tạo nên một sức ép nặng mà WiMAX  đã phải trải qua trong vài tháng qua.

Diễn đàn WiMAX đã công bố có hơn 400 nhà khai thác đang triển khai và thử nghiệm WiMAX và hơn 1700 giấy phép tần số đã được cấp trong các băng tần dành cho WiMAX trên toàn thế giới. Trong số đó có khoảng 470 giấy phép được cấp độ rộng phổ tần số 50 MHz hoặc nhiều hơn hoặc đủ để triển khai dịch vụ băng rộng trong một thời gian dài. Nhưng liệu với phổ tần số thuận lợi như vậy sẽ có bao nhiêu nhà khai thác có đủ tiềm lực tài chính để trở thành những nhà khai thác mạng 4G thực sự trong tương lai? Đây là một câu hỏi khó mà hiện nay vẫn chưa có câu trả lời hoàn chỉnh.

Song song với sự phát triển của WiMAX thì đối thủ cạnh tranh của WiMAX là LTE cũng khẳng định hiện tại có hơn 100 nhà khai thác di động đã cam kết triển khai LTE trong đó bao gồm nhiều nhà khai thác mạng CDMA.

Trong cuộc điều tra của Maravedis đối với 22 nhà khai thác trên toàn thế giới có khả năng triển khai hoặc bỏ qua WiMAX trong 2 năm tới cho thấy có khoảng 46% nhà khai thác được cấp độ rộng phổ tần số 50MHz hoặc nhiều hơn, trong khi đó có 45% nhà khai thác có số tiền hơn 100 triệu đô la. Ngoài nhà khai thác lớn như Clearwire của Hoa kỳ, Maravedis cũng tin tưởng sẽ có nhà một số nhà khai thác tiềm năng như Scartel của Nga và các nhà khai thác chiến lược khác như UQ Communications của Nhật Bản, Far EasTone của Đài Loan, BSNL của Ấn độ và Telmex International của Mexico.

Danh sách 22 nhà khai thác WiMAX hàng đầu trên thế giới (xếp theo thứ tự Alphabet) bao gồm:

1. Axtel (Mêxicô)
2. Bayanat Al Oula (Ả rập Xê út)
3. Bollore Telecom (Pháp)
4. BSNL (Ấn độ)
5. Cleaewire (Hoa Kỳ)
6. Digicel Group (Caribe)
7. Enforta (Nga)
8. Far EasTone (Đài loan)
9. Inukshuk (Ca na đa)
10. Korea Telecom (Hàn Quốc)
11. Mobilink (Pakistan)
12. Neovia (Brazil)
13. Packet One Networks (Malaysia)
14. RWW (Anh)
15. Scartel (Nga)
16. SK Telecom (Hàn quốc)
17. Sprint (Hoa Kỳ)
18. Tata Communications (Ấn độ)
19. Telmex International (liên doanh của 5 quốc gia)
20. UK Broadband (Anh)
21. UQ Communications (Nhật Bản)
22. Zain Bahrain (Bahrain)

Dựa trên kế hoạch của các nhà khai thác và ước tính của Maravedis, hy vọng 22 nhà khai thác hàng đầu sẽ thu hút khoảng 2,5 triệu thuê bao vào cuối năm 2009, tăng lên từ 1,24 triệu thuê bao hiện nay và tăng lên đến 4 triệu vào cuối năm 2010. Thị phần lớn của các thuê bao này sẽ xuất phát từ các mạng độc quyền lớn mà hy vọng chuyển đổi sang WiMAX vào năm 2010 như Clearwire của Hoa kỳ, Inukshuk của Canada. Một điều đáng chú ý đó là 42% các nhà khai thác này đang quan tâm hoặc có kế hoạch triển khai LTE.

Thị trường thiết bị đầu cuối thuê bao (CPE)

Maravedis đã tìm hiểu và cho biết rằng, hầu hết các nhà khai thác đang triển khai đồng thời hai dịch vụ (Internet tốc độ cao và VoIP), 25% triển khai đồng thời ba dịch vụ (Internet tốc độ cao, VoIP và Video), một số ít còn lại chỉ triển khai dịch vụ Internet tốc độ cao. Đối với các dịch vụ này, thì các nhà khai thác đang tạo ra doanh thu bình quân của một thuê bao/tháng trung bình là 35 đô la đối với gói cước hộ gia đình và 93 đô la  đối với doanh nghiệp với tốc độ đường xuống tương ứng là 256-512kbps và 1-2Mbps.

Việc bán các CPE băng rộng vô tuyến trong năm 2008 tăng 64% hàng năm đạt 3,6 triệu thiết bị, riêng CPE WiMAX bán tổng cộng là 2,45 triệu – tăng hơn 3 lần năm 2007. Nhìn chung, việc bán ra CPE WiMAX cho cả 2 chuẩn 802.16e-2005 và 802.16d-2004 đều tăng lên.

Thiết bị WiMAX di động bán ra được hy vọng chiếm thị phần lớn so với thiết bị WiMAX cố định bán ra. Vì hy vọng của các nhà khai thác WiMAX là được phát triển ở các thị trường lớn và tính di động được xem là cần thiết cho sự chấp nhận của thị trường lớn.
Nhiều nhà khai thác WiMAX, đặc biệt là các nhà khai thác nhỏ đã tập trung dịch vụ của họ vào các doanh nghiệp vừa và nhỏ, phần lớn do giá cả của CPE cố định còn quá cao để có thể cung cấp cho thị trường người dùng cá nhân. Trước đây các mạng chiếm ưu thế đối với các CPE đơn mode ngay cả trong lĩnh vực máy tính cá nhân(PC) như USB và cạc PC. Trong vài tháng qua, các thiết bị đa mode được tích hợp vào đang phát triển bởi các nhà khai thác như Scartel  của Nga và đang sử dụng thiết bị của HTC.

Các thách thức trong tương lai

Mặc dầu các nhà khai thác hàng đầu nhận được sự ủng hộ của các tập đoàn đầu tư lớn và chi nhiều tiền để bù đắp cho khả năng tài chính hạn chế, nhưng họ vẫn bị tác động bởi sự khủng hoảng kinh tế. Một số nhà khai thác đang cảm nhận được sức ép từ việc không giành được phổ tần thích hợp hoặc đủ phổ tần để hoàn thành các kế hoạch triển khai của họ. Họ đã bắt buộc phải trì hoãn việc triển khai vì họ đang hy vọng giành được thêm phổ tần hoặc từ cơ quan quản lý hoặc sự nhượng lại của các nhà khai thác khác.

Có 3 xu hướng để phát triển trong thời gian tới:

- Trong giai đoạn 2009-2010, WiMAX sẽ đối mặt với nền kinh tế suy giảm mạnh nhưng lại có một số thuận lợi như: giá cả đầu tư mạng thấp hơn cùng với sự ra đời của nhiều thiết bị di động hơn sẽ giúp tạo đà cho sự triển khai mạng. Các sự đầu tư nguồn vốn cho Wimax sẽ giảm đi làm ảnh hưởng đến các nhà khai thác mới mà chủ yếu hoạt động trong băng tần 3,5 GHz. Họ sẽ chiếm ưu thế trong phần thị trường mang lại nhiều nguồn lợi nhất đó là các khách hàng doanh nghiệp vì đây là phần thị trường trọng tâm của họ trong khi họ chưa thể mở rộng thị trường do thiếu nguồn vốn.

- Các thị trường mới nổi và chưa được triển khai sẽ là khu vực trọng tâm cho sự phát triển của WiMAX bất chấp sự hạn chế về tài chính, đến nay đã có một số dự án đã được cấp vốn và được xem như là một lợi ích kinh tế. Nhiều nhà cung cấp xem khu vực Châu Mỹ - Latin và Châu á là những những khu vực hấp dẫn nhất. Các quốc gia trong nhóm BRIC gồm Nga, Ấn độ, Brasil và Trung quốc sẽ có sự ảnh hưởng lớn về việc WiMAX có được nhìn nhận như công nghệ thế hệ tiếp theo có thể lựa chọn để cạnh tranh với LTE hay không?

- Trong bối cảnh nền kinh tế Hoa kỳ đang xấu đi, hy vọng Clearwire sẽ có những biện pháp thận trọng trong việc phát triển mạng cho dù đây là thời điểm thuận lợi để xâm nhập thị trường. Vẫn còn quá sớm để  dự đoán các tác động của điện thoại WiMAX G2 của Google và femtocell của Comcast dự kiến được đưa ra vào giữa năm 2009; nhà khai thác mạng ảo được triển khai vào doanh nghiệp và các thị trường lớn cùng với sự ra đời các thiết bị hoàn toàn di động vào cuối năm nay. Nhưng các yếu tố này có thể là tác nhân thúc đẩy sự phát triển WiMAX của Clearwire trong thời gian tới.

Theo Phan Văn Hòa - ttcn